Discussienotitie over herverdelen in de tijd van netwerkkosten

In deze SiRM discussienotitie pleiten wij ervoor om de nettarieven voor het elektriciteitsnet tijdelijk te dempen en deze pas later weer te verhogen. De verwachte snelle tariefstijging door de huidige investeringsgolf loopt anders te ver vooruit op de vraag, waardoor vraaguitval dreigt. 

Het elektriciteitsnet wordt de komende jaren ingrijpend verbouwd. Er zijn forse investeringen nodig om: 1) het net aan te passen aan de veranderende opwek- en afnamepatronen en 2) op te schalen met het oog op de verwachte stijging van de elektriciteitsvraag. Deze investeringen leiden tot sterk oplopende nettarieven: deze stijgen naar verwachting jaarlijks met 4-8%, wat leidt tot een verdubbeling tot verdrievoudiging van de tarieven richting 2040. Tariefstijging heeft een negatief effect op de business case voor investeringen in elektrificatie, batterijopslag of elektrolyse, en op grote industriële elektriciteitsgebruikers, die vaak toch al relatief hoge nettarieven betalen ten opzichte van het buitenland. 

In deze discussienotitie betogen wij dat het welvaartsverhogend is om de tariefstijging als gevolg van opschalingsinvesteringen tijdelijk te dempen. De reden is dat een te snelle tariefstijging kan leiden tot vraaguitval in de vorm van vertraagde elektrificatie. Zo’n situatie doet zich voor als tariefstijgingen vooruitlopen op de verwachte vraagontwikkeling. Zonder aanvullend beleid is er een reëel risico dat zo’n mismatch in tempo zich momenteel voordoet: de nettarieven bereiken na een golf van opschalingsinvesteringen in ongeveer één decennium hun piek, terwijl elektrificatie zich naar verwachting in minimaal twee tot drie decennia voltrekt. 

Wij pleiten er dan ook voor om opschalingsinvesteringen te verdelen over de tijd en pas later via nettarieven te bekostigen. Dat kan via een systeem van amortisatie en gegarandeerde leningen. In zo’n systeem zijn de nettarieven in de eerste periodes lager dan de werkelijke kosten. In latere periodes, met een grotere transportvraag en een lager risico op vraaguitval, worden de toegestane tariefinkomsten verhoogd tot boven de werkelijke kosten. Netbeheerders mogen het verschil tussen kosten en tarieven boeken op een zogeheten amortisatierekening. De geboekte amortisatie wordt in de eerste periodes gefinancierd via door het Rijk verstrekte en gegarandeerde leningen, die in latere periodes worden terugbetaald. 

Het door ons voorgestelde systeem verhoogt de schuldenlast voor netbeheerders en leidt mogelijk tot verhoogde financieringslasten. Als het systeem goed wordt vormgegeven is de welvaartswinst echter groter dan eventuele verhoogde financieringskosten. Leningen en garanties vragen ook om financiering vanuit het Rijk, wat de staatsschuld tijdelijk verhoogt. Niettemin vraagt deze constructie minder publiek geld dan subsidies: als de transitie naar een elektrische toekomst slaagt hoeft de garantie niet aangesproken te worden en blijft de rekening bij de netwerkgebruiker. 

Herverdelen over de tijd past in een breed beleidspakket gericht op het beheersen van stijgende netwerkkosten. Het is consistent met gelijktijdige versterking van de prikkels voor kostenbewust netgedrag, zoals via contractflexibilisering, tariefdifferentiatie over de tijd en meer op kosten gebaseerde aansluitbijdragen. Herverdelen over de tijd heeft ook een positief neveneffect op andere beleidsdoelen, zoals de Nederlandse industrie in staat stellen te verduurzamen. Wij adviseren ACM en het Ministerie van Klimaat en Groene Groei daarom om nader te verkennen hoe een systeem voor herverdeling over de tijd op basis van amortisatie vormgegeven kan worden. 

Downloads en links

Geschreven door